Professionele architectuurfotografie voldoet aan een aantal conventies: het hele gebouw moet op de foto staan, alles is scherp, verticale lijnen staan recht, het weer is zonnig. Op die manier doet de foto het gebouw recht. Maar het kan ook anders. Fotograferen uit een bijzondere hoek. Details. Slecht weer. Of een lange belichting.
De vuurturen van Punta Secca op Sicilië, de woonplaats van tv-held Montalbano, wilde ik in één foto van alle kanten in beeld brengen. Met een grijsfilter en een belichting van een minuut, ben ik rond het gebouw gelopen, de camera zo recht mogelijk houdend. Het geeft een ander beeld van de toren.
Vroege kleurenfotografen, zoals William Egglestone, Ernst Haas en Helen Levitt gebruikten in de jaren 50 en 60 een speciale techniek om kleurenafdrukken te maken: dye transfer. Deze techniek van net na de oorlog kwam uit de reclamewereld en gaf heel verzadigde, warme kleuren, met een groot kleurbereik. Filters scheiden het beeld in drie kleuren, een rood, groen en blauw beeld, die elk apart op een negatief worden gedrukt. Elk beeld wordt drie keer apart afgedrukt. De foto bestaat uit drie lagen van elk één kleur.
Hoewel Kodak sinds begin jaren negentig het benodigde papier en andere middelen niet meer maakt, zijn er nog enkele bedrijven gespecialiseerd in het procedé, bijvoorbeeld Bettina Haneke en James Browning.
Ernst Haas, 3rd Avenue, New York (1952)
De Japanse fotograaf Hiroshi Sugimoto maakt foto's met bijzondere concepten. Zo fotografeerde hij wassen beelden op zo'n manier, dat het lijkt of het portretfoto's van levende mensen zijn, terwijl bijvoorbeeld Hendrik VIII al viereneenhalve eeuw dood is. In het Museum of Natural History in New York fotografeerde hij diorama's met opgezette wolven, gieren en andere wilde dieren alsof ze in het wild leven. En hij fotografeerde theaters met een sluitertijd van de duur van de film, zo'n anderhalf uur.
Sugimoto heeft zich ook bezig gehouden met architectuurfotografiie. Hij fotografeerde modernistische gebouwen onscherp. Zo onscherp, dat de meeste gebouwen niet meer herkenbaar waren. Maar een aantal overleefde de test.
Sugimoto op zijn website: "I discovered that superlative architecture survives, however dissolved, the onslaught of blurred photography. Thus I began erosion-testing architecture for durability, completely melting away many of the buildings in the process."
Helaas laat Sugimoto op zijn website geen foto's zien van gebouwen die de "onscherpte-test" niet hebben doorstaan. Met de onscherpte van onderstaande foto's lijken veel gebouwen gewoon herkenbaar te zijn.
Achtereenvolgens: Villa Savoie, S.C. Johnson Building, World Trade Center, foto's Hiroshi Sugimoto
Een van de bekendste architectuurfotografen uit de jaren zestig, Julius Schulman, bracht de modernistische villa's in Californië in beeld. De prachtige documentaire over zijn werk, Visual Acoustics, the Modernism of Julius Schulman (2008) staat integraal op YouTube.
Het Nationaal Militair Museum (NMM) in Soest, van Claus van Wageningen architecten op de voormalige luchtmachtbasis Soesterberg, lijkt sterk op de Neue Nationalgalerie van Ludwig Mies van der Rohe. De ongeveer 100 bij 100 meter grote Neue Nationalgalerie in Berlijn is voltooid in 1968. Het NMM, geopend in 2014, is veel groter: ruim 100 bij 250 meter. De ligging op de voormalige luchtmachtbasis Soesterberg geeft het gebouw veel ruimte.
Station Arnhem mag zich Centraal Station noemen, een eretitel die is voorbehouden aan stations met meer dan 40.000 in- en uitstappers per dag. Blikvanger is de transferhal, met de enorme draaiende constructie, de "twist". Het heeft 19 jaar geduurd voordat het gebouw er stond. Een modern gebouw, van internationale allure. De architect, Ben van Berkel van UNStudio, heeft zich ongetwijfeld (mede) laten inspireren door de Trans World Airlines (TWA) luchtvaart terminal in New York. Het door de in Finland geboren Amerikaanse architect Eero Saarinen ontworpen TWA-gebouw werd meer dan een halve eeuw geleden geopend op 28 mei 1962. Vooral in de foto's van architectuurfotograaf Ezra Stoller valt de overeenkomst op.
Foto: Ezra Stoller
Het kantoor in Kopenhagen is veel lichter dan de omgeving, het lijkt te stralen tussen de andere kantoren. Dat deed me denken aan een foto van Ezra Stoller van het toen gloednieuwe Pepsico hoofdkantoor in New York. Modernisme uit het MadMan tijdperk.
Foto: Ezra Stoller